پاسخی بر یک توهم؛ آیا کرونا ایران را سکولار کرد؟
هفتههای اول مبارزه با کرونا، دستهای از تحلیلها با محوریت #سکولاریسم ارائه میشد. عصارهی این تحلیلها «سکولار شدن جامعهی ایران بهواسطهی تأثیرات کرونا» بود.
پررنگترین نشانهها برای تحلیلهایی از این سنخ، تعطیلی مراکز زیارتی و مناسک جمعی دینی و عادی شدن رقص و شادی عوامل بیمارستانی و… بود.
حالا با واقعیتر شدن فضا و فروکش کردن تحلیلهای هیجانی، بهتر میشود تغییرات نگرشهای دینی مردم در وضعیت کرونایی را ارزیابی کرد.
احتمالاً آندسته از تحلیلگران که عجولانه مدعی بودند «کرونا ایران را به سمت سکولاریسم پرتاب کرد» نمیتوانستند تصور کنند که کرونا میدانهای جدیدی برای ظهور اجتماعیِ دین خواهد گشود. میدانهایی که در غیاب همهی کنشگران دیگر، منحصراً به پشتوانهی باور دینی و معناگرایانهی گروههایی از دینداران، ذیل مفهوم تکلیف اسلامی و مسئولیت انسانی شکل گرفته است.
سالهاست تلاش میشود تصویر خانقاهی و خنثی از اسلام به عنوان تصویر غالب در جامعهی ایران جاانداخته شود.
کرونا این تصویر موهوم را شکست و فرصتی آفرید تا اسلام اجتماعی، بار دیگر مزیتهای خود را نشان دهد.
در خلوتیِ جامعهی کرونایی، گروههایی با هویت دینی، خود را برای ماموریتهای متنوعی سازماندهی کرده و مستمراً در مویرگهای جامعه حضور مییابند.
این روند، به تقویت جایگاه اجتماعی دین در جامعهی ایران میانجامد.
روح الله رشیدی