چگونه میتوان قوه قضاییه را از درون اصلاح کرد؟
حفظ سلامت قوه قضائیه و اصلاح از درون آن از مطالبات جدی رهبری از مسئولین قضایی در سالهای اخیر بوده است.
ضرورت طراحی نظامهای نظارتی و بازرسی بهمنظور جلوگیری از فساد، بر کسی پوشیده نیست، اما سؤال اصلی این است که کدام سیاست نظارتی میتواند از سلامت قوه قضائیه صیانت کرده و وجود پاک قوه قضائیه را از وجود برخی قاضی نماها حفظ کند؟
افزایش هزینه ارتکاب فساد از طریق شفافیت
متخصصان حوزه مبارزه با فساد معتقدند سطح فساد صورت گرفته با هزینه ارتکاب فساد رابطه مستقیم دارد و برای مبارزه با فساد باید هزینههای ارتکاب فساد را افزایش داد. مهمترین راهبرد در افزایش هزینههای ارتکاب فساد، شفافیت است. شفافیت از طریق افزایش احتمال کشف فساد به پیشگیری از آن کمک میکند.
افزایش شفافیت از طریق علنی سازی آرای قضات
مطابق اصل ۱۶۵ قانون اساسی جلسات دادگاهها باید بهصورت #علنی برگزار شود؛ یکی از مزیتهای علنی برگزار شدن دادگاهها توجه قضات و کارمندان به نحوه رفتار خود با طرفین است که این خود نوعی #بازدارندگی از بروز تخلف و فساد را به دنبال دارد.
سپردن امر نظارت به مردم
قابلذکر است که یکی از سیاستهای نظارتی کارآمد در کشورهای پیشرفته، جمع سپاری یعنی سپردن امر نظارت به مردم از طریق ایجاد راههای ارتباطی گسترده در سطح وسیع و ایجاد شفافیت است. در این رویکرد مردم نقش ناظر را ایفا کرده و موارد تخلف و فساد را به نهادهای نظارتی گزارش میکنند، لذا همه مردم در خدمت حاکمیت درمیآیند و هزینههای نظارت بهشدت کاهش مییابد.
برخورد علنی و افشای اسامی قضات متخلف
وجه دیگر شفافیت مربوط به برخورد با افراد فاسد و متخلف است که باید به اطلاع مردم رسانده شود تا مردم نیز به کارایی نظارتهای خود پی ببرند. یکی از سیاستهایی که بهمنظور پیشگیری از تخلف و فساد مورداستفاده قرار میگیرد و در پیشینه اسلامی نیز وجود داشته است، برخورد علنی و افشای اسامی متخلفین است.
بنا بر مطالب فوق، اصلاح از درون زمانی صورت گرفته و پایدار میشود که شفافیت در تمام ابعاد آن تحقق پیدا کند، بنابراین توصیه میشود در همین راستا توصیه میشود، مسئولین قضایی در کنار فعالیتهای کشف فساد و برخورد با متخلفین که در سالهای اخیر شدت گرفته است، شفافیت آرای قضات، علنی سازی دادگاهها و افشای اسامی قضات متخلف را در دستور کار خود قرار دهند.