چرایی عقب ماندگی طرح خودکفایی دانههای روغنی
در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد میزان مصرف روغن نباتی کشور وابسته به واردات است؛ به نحوی که از کل آمار ۱۸۲۲ هزارتنی مصرف روغن نباتی کشور حدود ۱۶۸۹ هزار تن، شامل روغن و دانه های روغنی، از طریق واردات تامین می شود. بررسی آمارهای واردات روغن خام و دانه های روغنی طی ۵ سال گذشته نشان می دهد میانگین ارزش واردات روغن خام در این مدت ۱.۱۶ میلیارد دلار بوده و میانگین واردات دانههای روغنی منتخب نیز طی همین مدت حدود ۲.۱۴ میلیارد دلار بوده است. به عبارت دیگر در مجموع کشور حدود ۳.۳ میلیارد دلار در هر سال صرف واردات روغن و دانههای روغنی می شود.
کلید خوردن طرح خودکفایی در تولید دانههای روغنی
باتوجه به اهمیت موضوع، اواخر سال ۱۳۹۴ بود که طرحی تحت عنوان خودکفایی در تولید دانههای روغنی با محوریت معاونت زراعت، وزارت جهاد کشاورزی، پیگیری و شروع به کار کرد. طرح خوداتکایی دانههای روغنی یکی از مهمترین طرحهای وزارت جهاد کشاورزی در جهت کاهش وابستگی به خارج و تأمین نیاز روغن کشور در داخل بود. طرحی که به سرانجام رسیدن آن، امنیت غذایی، اشتغال زایی و جلوگیری از خروج ارز از کشور را بهمراه دارد. طرح خوداتکایی دانههای روغنی یکی از هشت طرح خوداتکایی محصولات اساسی بود که توسط وزارت جهاد کشاورزی شد. اجرای این طرح ۱۰ ساله که تا افق ۱۴۰۴ تدوین شده بود از نیمه دوم سال ۹۴ آغاز شد.
۱۰ درصد رشد، ۴سال بعد از اجرای طرح خوداتکایی
با گذشت حدود ۴ سال از اجرای این طرح، پیش بینیهای مسئولان وزارت جهاد کشاورزی تاکنون محقق نشده و عقب ماندگی زیادی در این حوزه مشاهده میشود. به عبارتی طی این سالها گذشته میزان خوداتکایی تنها حدود ۱۰ درصد رشد کرده و از شش درصد به ١۶ درصد رسیده است. همچنین وضعیت موجود نیز گویای این نیست که مسئولان بتوانند در مدت باقی مانده عقب ماندگی ایجادشده را جبران کنند و به اهداف برنامه دست یابند.
علل عقب ماندگی طرح خودکفایی دانه های روغنی
کارشناسان دلایل گوناگونی را برای این عقب ماندگی عنوان میکنند. در همین زمینه سید جعفر حسینی، مشاور نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی در گفتگویی با بیان اینکه کشت دانههای روغنی در کشور به چند دلیل اهمیت دارد، گفت: دلیل نخست وابستگی شدید کشور به واردات روغن است همچنین برای تأمین خوراک دام و طیور به کنجاله استحصالی از دانههای کشت شده نیازمندیم ضمن اینکه با کشت محصولی مانند کلزا تناوب زراعی بسیار خوبی در کشت محصولات دیگر ایجاد میشود.
وی اضافه کرد: طی سالهای گذشته تبلیغات گستردهای در خصوص کشت دانههای روغنی بویژه کلزا انجام شد و به همین دلیل کشاورزان به کشت این محصولات روی آوردند اما بی مهریهای که صورت گرفت موجب دلسردی تولیدکنندگان و عقب نشینی آنان شد.
این کشاورز کلزاکار تصریح کرد: بررسی روند تولید کلزا طی چند دوره گذشته نشان دهنده فراز و نشیب زیاد در این حوزه است که این اتفاق خوبی نیست.
حسینی با بیان اینکه کلزا همواره بیشترین افزایش قیمت را در بین محصولات کشاورزی داشته است، افزود: با این حال هیچگاه نرخ خرید تضمینی این محصول متناسب با هزینههای واقعی تولید و نرخ تورم نبوده است. به عنوان مثال سال گذشته برای نرخ خرید کلزا، ما قیمت پنج هزار و ۹۰۰ تومان را تعیین کردیم و پیشنهاد دادیم، اما نرخ پیشنهادی شورای اقتصاد برای این محصول ۴ هزار و ۶۶۰ تومان بود که این دلیل عمده عدم استقبال کشاورزان از کشت کلزا در سالجاری بود.
کمبود ماشین آلات برداشت و گرفتاری کلزاکاران
وی کمبود ماشین آلات و ضعف در این حوزه را از دیگر دلایل عدم توسعه کشت کلزا اعلام کرد و افزود: وقتی کاری را از صفر تا صد درست و اصولی انجام میدهید اما در لحظه آخر به مشکل بر میخورید تمام دستاوردها از بین میرود. وضعیت ناوگان مخصوص برداشت کلزا نیز چندان مناسب نیست و هد برداشت به میزان اندک در داخل کشور وجود دارد بنابراین هم موقع برداشت ریزش داریم وهم محصول دچار ناخالصی میشود و زمان تحویل افت میخورد که این به کشاورز خسارت میزند.
حسینی با بیان اینکه هنگام برداشت کلزا با کمباین تخصصی، حدود ۳ درصد وزن محصول برداشت شده ریزش محصول وجود دارد، گفت: در برداشت کلزا با کمباین غیر تخصصی، میزان ریزش حداقل ۲ تا ۳ برابر میشود.
این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه در بحث خرید نیز حمایت کافی از تولیدکننده نمیشود، افزود: واردات روغن با ارز دولتی باعث شده واردات به صرفه تر از تولید باشد و به همین دلیل بنده معتقدم ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات روغن باید حذف شود. اگر واردات کالا گران شود در نتیجه دست اندرکاران به تولید داخل اهمیت بیشتری میدهند و تولید توسعه مییابد چرا که با دلار ۲۰ هزار تومانی واردات هیچ کالایی به صرفه نخواهد بود.
کشت آفتابگردان و گلرنگ به دلیل عدم حمایت دولت، توسعه نیافت
وی با بیان اینکه محصولاتی مانند گلرنگ و آفتابگردان محصولات کم آب بری هستند، گفت: به دلیل بحران آب موجود میتوانستیم در زمینه توسعه کشت این محصولات اقدامات خوبی انجام دهیم که متأسفانه به دلیل عدم حمایتهای کافی کشت آنها به شدت محدود شده این در حالی است که اراضی و ظرفیتهای لازم را برای توسعه این کشت در اختیار داریم.
حسینی ادامه داد: به طور کلی ضعف وزارت جهاد کشاورزی در حمایت از تولید کنندگان و عدم تحقق وعدههای داده شده از قبیل حمایتهای بیمهای، تأمین به موقع بذور، تأمین کمباین برداشت و همچنین ضعف دولت در قیمت گذاری و پرداخت به موقع وجه کلزا را از جمله موانع جدی موجود در این حوزه میتوان عنوان کرد.
منبع: عیار آنلاین