انتقال آب از وان ترکیه به ارومیه، ناجی دریاچه یا قاتل محیط زیست؟

انتقال آب از وان ترکیه به ارومیه، ناجی دریاچه یا قاتل محیط زیست؟

حال دریاچه ارومیه، بیمار محتضر ایران، در میان خوف و رجای دلسوزان و علاقه مندان همچنان رو به وخامت است بی آن که نسخه های گوناگون تجویز شده برایش، توانسته باشد دردی از دردهای آن را درمان کند.

از آن روزی که افراد و مجموعه های مختلف خطر خشک شدن دریاچه ارومیه را باور کردند تا به امروز، راهکارهای متنوعی برای احیای آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ از طرح نکاشت تا انتقال آب از دریاچه خزر.

بسیاری از این طرح ها بواسطه عدم برخورداری از پشتوانه علمی مقتضی یا پیامدهای مختلف زیست محیطی و اجتماعی به مرحله اجرا نرسیدند، هر چند که مطالعات برخی از آنان هزینه های زیادی را در برداشت، برخی دیگر از طرح ها که اجرا شدند نیز یا به سرانجام نرسیدند و یا تاثیرشان به آن میزانی نبود که بتوان آن را نقطه عطفی در فرآیند نجات دریاچه ارومیه عنوان کرد.

نتیجه مجموعه اقداماتی که تا کنون صورت گرفته، ادامه روند رو به خشکی دریاچه، دست نیافتن به تراز آبی پیش بینی شده در برنامه احیا و به تعبیری عدم موفقت مرحله تثبیت به عنوان گام نخست نجات دریاچه ارومیه بوده است.

در این میان زمزمه های طرح جدیدی به گوش می رسد که پیشنهاددهندگانش معتقدند می تواند دریاچه را از این وضعیت نجات دهد. انتقال آب از دریاچه وان، پروژه ای است که بهار امسال، توسط برخی مسئولین از جمله یکی از معاونین وزارت نیرو رسانه ای شد و بهادری، نماینده مردم ارومیه در مجلس ضمن ابراز امیدواری برای اجرای آن، از رسیدن این طرح به مرحله مذاکرات سیاسی با ترکیه خبر داد.

مذاکراتی که با توجه به تصمیم سال های اخیر ترکیه در حوزه آب، از ساخت سدهای گاپ و بستن آب دجله و فرات تا مهار کوچکترین چشمه های مرزی به سمت ایران، امری کم هزینه به نظر نمی رسد.

روح الله حضرت پور، نماینده دیگر ارومیه در مجلس اما مدتی بعد از طرح این موضوع، آن را فاقد پشتوانه علمی و خلاف نظر کارشناسان عنوان کرده بود.

طرح انتقال آب از دریاچه وان مخالفین سرسختی در میان صاحب نظران و تصمیم سازان حوزه محیط زیست دارد. آنان معتقدند این تصمیم می تواند آسیب های غیرقابل جبرانی به دریاچه ارومیه و اکوسیستم منطقه وارد کند. برخی از آنان حتی آب وان را قاتل آرتمیا اورمیانا عنوان می کنند.

آنان معتقدند دریاچه ارومیه را می توان به ظرف آب کشی تشبیه کرد که لحظه به لحظه در حال خالی شدن است اما عده ای به جای ترمیم حفره ها به دنبال ریختن آب بیشتر درون آن هستند.

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور نیز در خصوص احتمال نابودی گونه های مختلف زنده در دریاچه ارومیه هشدار داده و طی مصاحبه ای گفته است “بحث انتقال آب از وان یا برخی نقاط دیگر به دریاچه ارومیه را مطرح می کنند باید توجه داشته باشند که چنین اقدامی اگر با مطالعات دقیق همراه نشود می تواند کل اکوسیستم منطقه را به خطر انداخته و گونه های مختلف زنده در دریاچه ارومیه را در معرض نابودی قرار دهد.”

چندی پیش مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی با منتفی دانستن انتقال آب از کشورهای دیگر اعلام کرده بود “در صورت نیاز آب از منابع و حوزه داخلی استفاده خواهد شد”

اما مدیر دفتر استانی همین ستاد در آن سوی دریاچه یعنی آذربایجان شرقی نظر دیگری دارد و اخیرا طی مصاحبه ای عنوان کرده است “انتقال آب از طریق دریاچه وان ترکیه به دریاچه ارومیه، طرحی‌ مطالعاتی است که مراحل تکمیلی خود را هم‌اکنون می‌گذراند؛ البته این موضوع بستگی به انجام توافقات بین‌المللی میان ایران و ترکیه دارد.”

حال باید منتظر ماند و دید که در میان کش و قوس های موافقین و مخالفین اجرای این طرح کدام گروه موفق خواهند شد حرف خود را به کرسی بنشانند.

مخالفینی که معتقدند به جای اجرای طرحی با چنین پیامدهای مخرب زیست محیطی و سیاسی باید مدیریت حوزه آبخیز دریاچه ارومیه را در اولویت قرار داد یا موافقینی که معتقدند مشکل دریاچه ارومیه با صرفا با تامین حق آبه مورد نیاز آن حل می شود و ترجیح داده اند تا کنون در خصوص نقدهای مربوط به آسیب های این پروژه سکوت کنند؟

*هادی پورافشار

انتهای پیام/