پایگاه خبری تحلیلی ندای ارومیـه

میان گذر دریاچه ارومیه که همواره از سوی کارشناسان مورد نقد قرار گرفته و بسیاری ساخت آن را در خشک شدن دریاچه موثر می‌دانند، اکنون چالشی بزرگ برای متولیان احیای دریاچه تبدیل شده است؛ چالشی که علی رغم مطالعات تخصصی فراوان هنوز تصمیم جدی و موثری در مورد آن گرفته نشده، اما برخی گمانه‌ها از احتمال تخریب آن در آینده نزدیک خبر می‌دهند.

به گزارش ندای ارومیه به نقل از تابناک، در روز‌های گذشته یکی از اساتید دانشگاه تبریز که دارای تخصص رسوب شناسی است، با طرح موضوع دریاچه ارومیه به صورت تخصصی در مورد میان گذر شهید کلانتری که شرق دریاچه را به غرب آن وصل می‌کند، سخن گفته و تأکید کرده است که برای جلوگیری از افزایش خسارت‌ها باید این میان گذر تخریب شود.

جعفر شریفی، استاد دانشگاه تبریز با اشاره به این که شرایط جغرافیایی، میزان بارندگی پایین، سدسازی در اطراف دریاچه، احداث پل میان گذر و مصرف غیر اصولی آب در کشاورزی از عوامل مهم در خشکی دریاچه هستند، به رسانه‌ها گفت: شرایط جغرافیایی و اقلیمی در گذشته نیز گاهی مناسب و گاهی نامناسب بوده است؛ اگر دریاچه به دست انسان تخریب نشود در هر شرایطی قادر به کنترل خود هست، همان‌طور که دریاچه در گذشته چند بار تا خشکی پیش رفته و دوباره احیا شده است.

استاد رسوب شناسی دانشگاه ادامه داد: آب‌های زیرزمینی و سطحی توسط سد‌ها کنترل می‌شود که ایجاد سد‌های بی رویه نه تنها موجب خالی شدن آرتزین‌ها از طریق کشاورزی می‌شود، بلکه آب دریاچه نیز تقویت نمی‌شود. از طرف دیگر، پل میان گذر از عمل فرایند چرخش آب در داخل دریاچه ارومیه جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود تا آب ورودی به دریاچه دوباره تبخیر شده و نمک زایی صورت گیرد که در این صورت موجب افزایش سرعت فرآیند خشکی دریاچه می‌شود.

وی در ادامه با تأکید بر این‌که پل میان گذر در خطرناک‌ترین مکان دریاچه در گودال لجنی و بین دو گسل اصلی ایجاد شده است و در زیر آن نیز حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر لجن یا رس قرار دارد که این موجب تداوم نشست سطح دریاچه در این محل شده است، اظهار کرد: در چنین شرایطی به جای ایجاد پل در این مکان و پر کردن محل آن با سنگ بهتر بود که پل میان گذر با یک کیلومتر فاصله و از سمت گمیچی رد می‌شد تا منجر به این مشکل و تخریب دریاچه نمی‌شد.

شریفی در خصوص راهکار این مشکل افزود: بر این اساس، پل باید به طور کامل از محل فعلی خود برداشته شود، به این دلیل که سطح دریاچه در این قسمت در حال نشست بوده و در آینده می‌تواند برای پل زیان بار باشد و هم‌چنین با این عمل جریان‌های چرخشی آب دریاچه به حالت طبیعی خود بر می‌گردد.

علی‌رغم گفته‌های این استاد دانشگاه که به صورت صریح و قاطع ضمن اشاره به برخی دلایل علمی عقیده دارد که برای حفظ وضع موجود دریاچه ارومیه و جلوگیری از افزایش خسارت‌ها باید این میان گذر از محل فعلی برچیده شود، گویا مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه در رابطه با این موضوع تقریباً در یک شرایط بلاتکلیفی قرار دارند.دکتر مسعود تجریشی معاون زیست انسانی سازمان محیط زیست و مدیر طرح و برنامه ریزی ستاد احیا در رابطه با آخرین وضعیت میان گذر دریاچه ارومیه به «تابناک» گفت: پیشتر وظیفه بررسی و کارشناسی دقیق در مورد این میان گذر به دانشگاه تبریز واگذار شد. دانشگاه تبریز نزدیک به یک سال پیش گزارش خود را در مورد وضعیت میان گذر برای ستاد احیا ارسال کرد که این گزارش بیش از آنکه ناظر بر تعیین تکلیف میان گذر باشد، یک گزارش فنی را شامل می‌شد که جزئیات دقیق میان‌گذر را مورد بررسی قرار داده بود.

تجریشی ادامه داد: از آنجا که ما می‌خواستیم به صورت مشخص و همراه با مستندات علمی متوجه شویم که آیا این میان گذر را باید تخریب کنیم یا اصلاحات روی آن انجام بدهیم؟ گزارش فنی دانشگاه تبریز را کافی ندانستیم و برای شفاف شدن موضوع آن را به انجمن هیدرولیک ایران دادیم، تا آن‌ها ضمن مطالعه این گزارش و افزودن اظهارنظر‌های خود، همچنین به صورت کامل و ساده نظر خود را در مورد تکلیف میان گذر برای ما ارسال کنند.

معاون محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست در بخش دیگری از سخنانش با انتقاد از نوع عملکرد انجمن هیدرولیک در این زمینه گفت: این انجمن هنوز گزارش خود را به صورت مشخص برای ما ارسال نکرده است. بر اساس اطلاعاتی که من دارم آن‌ها به صورت محرمانه جلسات خود را برگزار می‌کنند و این در حالی است که ما به آن‌ها تاکید کرده بودیم باید در جلسات و نشست‌های خود از اصحاب رسانه و کارشناسان حتی مخالفان دعوت به عمل آورند و نقطه نظر‌های آن‌ها را نیز در گزارش انتهایی خود لحاظ کنند.

مدیر تلفیق و برنامه ریزی ستاد احیا در بخش دیگری از سخنان خود افزود: برای تعیین تکلیف نهایی در مورد میان گذر ما همچنان منتظر گزارش گزارش انجمن هیدرولیک خواهیم ماند و پیش بینی می‌کنیم تا یک ماه آینده این گزارش به دست ما برسد؛ گزارشی که به اطلاع افکار عمومی خواهیم رساند و بر اساس آن در مورد میان گذر دریاچه تصمیم گیری نهایی خواهیم کرد.

براساس آنچه مورد اشاره قرار گرفت گمانه‌ها برای تخریب میانگذر دریاچه ارومیه با هدف حفظ وضع موجود و تلاش برای جلوگیری از بدتر شدن شرایط آن افزایش یافته است. با این شرایط می‌توان گفت: تقریباً نقش منفی و خسارت بار میانگذر دریاچه در بروز بحران کنونی برای مسئولان مسجل شده است، اما با توجه به اینکه تخریب این میان گذر نیازمند هزینه‌های سنگین و خسارت‌های افزون‌تری است، مسئولان به دنبال راهکار‌های ارزانتر و کم خطر برای عبور از این بحران هستند.

راهکار‌های دیگری مثل ایجاد دریچه‌های جدید در میان گذر با هدف افزایش چرخش آب که باید منتظر ماند و دید کارایی موثری در بهبود وضعیت دریاچه خواهد داشت و یا خیر؟