آیا ترکیه در کنار سوریه و ایران قرار خواهد گرفت؟
به گزار ندای ارومیه، به نقل از ائل پرس – حمید قدسی آذر / در سوریه و عراق جنگ گذرگاه‌های مرزی شروع شده است. این جنگ بین دو جبهه ائتلاف غربی و ائتلاف آسیای غربی صورت می‌گیرد. جنگ در مرزهای سوریه و عراق برای به دست آوردن دروازه‌های گمرک است. چون دروازه‌ها تنها راه‌های ارتباطی طبیعی بین کشورهاست.
با عراق شروع می‌کنیم. حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق خبر آزادی کامل القائم از یوغ تروریست‌های داعش را اعلام کرد و دو روز بعد به مرزهای القائم سفر کرد پرچم عراق را در گذرگاه حصیبه به اهتزاز درآورد.
گذرگاه حصیبه از این نظر که یکی از مهم‌ترین دروازه‌های مرزی بین عراق و سوریه محسوب می‌شود از اهمیت به سزایی برخوردار است. بدین ترتیب این دروازه استراتژیک به دست حکومت عراق افتاد.
جنگ گذرگاه‌های مرزی در بهار امسال آغاز شد. درگیری نخست بر سر التنف به وقوع پیوست. التنف جنوبی‌ترین دروازه مرزی بین عراق و سوریه محسوب می‌شود. نیروها نظامی بغداد و دمشق از سمت کشورهای خود به‌سوی التنف پیشروی کردند و در اواسط ژوئن این گذرگاه مرزی را آزاد کردند. بدین ترتیب ارتباط بین بغداد و دمشق پس از چندین سال برقرار شد.
نقطه عطف در خصوص گذرگاه‌های عراق و سوریه در تحولات کرکوک به وجود آمد. دروازه‌های مرزی عراق و سوریه پشت سر هم آزاد شدند. گذرگاه‌های مرزی رابعه، اواکوی، سملکا و در آخر گذرگاه مرزی حصیبه آزاد شدند. بدین ترتیب حکومت مرکزی عراق توانست مهم‌ترین گذرگاه‌های مرزی این کشور را از عناصر داعش و پیشمرگه پاک‌سازی کند.
آمریکا چه اهدافی در عراق و سوریه دنبال می‌کند؟
آمریکا قصد دارد مرزهای عراق و سوریه از جنوب تا شمال را توسط پ.ک.ک/پ.ی.د و پیشمرگه در کنترل خود قرار دهد تا از یک طرف ارتباط ایران و عراق را با سوریه و دریای مدیترانه قطع کند و از طرف دیگر نفت کرکوک را از طریق سرزمین‌های تحت کنترل پیشمرگه و پ.ک.ک به دنیا صادر کند. در این نقشه برای اردن و اسرائیل برنامه ویژه‌ای تدارک دیده شده است تا نفت و انرژی عراق و سوریه از طریق گذرگاه‌های آن‌ها به دنیا صادر شود. قرار است خلیج عقبه و بنادر اسرائیل در مدیترانه شرقی تبدیل به ایستگاه‌های صادرات نفت و انرژی در دنیا شوند. درواقع آمریکا از جنگ گذرگاه‌های مرزی برای ایجاد کریدور می‌جنگد.
هدف دیگر آمریکا در مرز ترکیه و سوریه دنبال می‌شود. قرار است در مرز طولانی ۹۰۰ کیلومتری ترکیه با سوریه کریدور پ.ک.ک/پ.ی.د ایجاد شود. بدین ترتیب ارتباط ترکیه با دنیای عرب قطع می‌شود و ترکیه از طرف جنوب تحت محاصره قرار می‌گیرد. البته ترکیه ساکت ننشست و در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۶ عملیات سپر فرات را اجرا کرد و تا حدودی توانست اجرای این پروژه آمریکایی را با توقف مواجه کند، هرچند که این عملیات خیلی دیر انجام گرفت.
به صحنه درگیری در سوریه برمی‌گردیم. امروز همه نگاه‌ها به دیروالزور دوخته شده است. در زمانی که ارتش سوریه به‌سوی آزادسازی دیروالزور حرکت می‌کرد و آمریکا به‌وسیله پ.ک.ک/پ.ی.د مشغول تصرف رقه از داعش بود، آمریکا ناگهان عملیات رقه رو متوقف کرد و نیروهای پ.ک.ک/پ.ی.د را به‌سوی دیروالزور روانه کرد. چرا آمریکا این تصمیم ناگهانی را گرفت؟ ساده‌ترین پاسخ به این سؤال این است که دیروالزور منطقه‌ای دارای ذخایر غنی نفت است. اما واقعیت فراتر از این جواب است. دو جبهه ائتلاف غربی و ائتلاف آسیای غربی برای کنترل مرزهای بین سوریه و عراق در جنگ به سر می‌برند. آمریکا هنوز از سودای تشکیل کریدور کُردی در شمال سوریه دست برنداشته است و دیروالزور به‌عنوان دروازه این کریدور با عراق از اهمیت فراوانی برای موفقیت استراتژی آمریکا برخوردار است.
تابلویی که در امروز با آن روبرو هستیم این است که مرزهای بین سوریه و عراق از طرف عراق به دست حکومت مرکزی عراق افتاده است اما وضعیت از طرف سوریه متفاوت است. مرزهای شمالی سوریه و عراق در کنترل پ.ک.ک/پ.ی.د قرار دارد. مرزهای میانی در کنترل داعش و قسمت کوچکی از مرزهای جنوبی در اختیار ارتش سوریه قرار دارد. پس دولت سوریه در مرزهای عراق به مشکل برخورد کرده است.
ارتش سوریه در دیروالزور چه می‌کند؟ چرا به سمت شرق رود فرات پیشروی نمی‌کند؟ این‌ها سؤالات مهمی هستند. ارتش سوریه با نیروهای پ.ک.ک/پ.ی.د رو در رو هستند. بعضاً درگیری‌های پراکنده بین آن‌ها صورت می‌گیرد، به بیان درست دمشق آن‌ها را می‌زند اما در مجموع یک عملیات واقعی علیه آن‌ها آغاز نمی‌کند.
دمشق منتظر چیست؟ به نظر می‌رسد مشکل بیش از آنکه نظامی باشد سیاسی است. دولت سوریه منتظر آنکارا است تا موضع خود در قبال دمشق را صراحتاً اعلام کند. یعنی دمشق منتظر موضع صریح آنکارا و همکاری‌های مشترک علیه پ.ک.ک/پ.ی.د است. همان موضعی که آنکارا در قبال اقلیم کردستان عراق اتخاذ کرد و با دولت مرکزی عراق همکاری کرد.
همکاری آنکارا و دمشق می‌تواند نتایج قابل‌توجهی در تحولات سوریه داشته باشد و می‌تواند جلوی تجزیه و تصفیه نژادی در سوریه را بگیرد و حتی روسیه را هم مجبور می‌کند در مورد پ.ک.ک/پ.ی.د در کنار سوریه و ترکیه قرار بگیرد. این اتحاد باعث در هم شکستن اراده و قدرت پ.ک.ک/پ.ی.د و ناامیدی ائتلاف غربی می‌شود.
همکاری ترکیه با سوریه برای حفظ تمامیت ارضی خود ترکیه از اهمیت به سزایی برخوردار است اما دولتمردان ترکیه بین یک دوگانه گیر افتاده‌اند: یا باید با آمریکا همراه باشند و راضی به تشکیل دولت حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در سوریه شوند که این به معنای تجزیه ترکیه در آینده خواهد بود و یا با ایران و سوریه همکاری کنند و در مقابل آمریکا بایستند و بحران اقتصادی و سیاسی آمریکایی را تحمل کنند که در این صورت باید توجه داشت که زیرساخت‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و حتی اجتماعی ترکیه در حد قابل‌توجهی در وضعیت تأثیرپذیری از سیاست‌های آمریکا قرار دارند و آمریکا اهرم‌های بسیار قابل‌توجهی برای فشار بر ترکیه دارد.
برگردیم به داخل ترکیه و ایران. در یک هفته اخیر در حمله تروریستی پ.ک.ک در ترکیه در منطقه شمدینلی ۹ نظامی ترکیه‌ای جان خود را از دست دادند و در حمله تروریستی پژاک وابسته به پ.ک.ک در ایران در منطقه چالدران، ۸ نظامی ایرانی نیز به شهادت رسیدند.
این مسئله نشان می‌دهد که آمریکا مصمم است برای موفقیت در مسئله سوریه، فشارهای خود را از طریق حملات تروریستی پ.ک.ک و پژاک به ترکیه و ایران وارد کند.