جای خالی مالیات در بازار بورس ایران
طی یک ماه اخیر بازار سرمایه روند اعجاب‌آوری داشته و سودهای کلانی را در بازه‌های کوتاه مدت نصیب سرمایه‌گذاران کرده است. رشد شاخص بورس و بازدهی بالای آن در حالی است که تمام بورس‌های مهم جهان از رشد منفی برخوردار بوده‌اند. تحلیل رفتار متقاضیان و بازیگران فعال در بازار سرمایه نشان دهنده آن است که سرمایه‌گذاران به جای بجای سرمایه گذاری بلند مدت و اخذ سود ناشی از رشد و تولید به دنبال عائدی ناشی از افزایش قیمت هر سهم هستند که ناشی از فشار کاذب تقاضا در بورس است.
کاهش رشد حبابی بورس با مالیات بر عایدی سرمایه
این موضوع ضمن ایجاد رشد حبابی در بورس، بنگاه های اقتصادی را به بازی با سهام بجای برنامه‌ریزی برای تولید و رشد اقتصادی سوق داده است. در تمام کشورهای دنیا برای اصلاح رفتارهای این چنینی از ابزاری به نام مالیات بر عائدی سرمایه یا همان CGT استفاده می‌شود. نرخ این مالیات در بسیاری از کشورها نزدیک به ۶۰ درصد عائدی است. به عبارتی سوداگران اگر به دنبال سود ناشی از خرید و فروش لحظه‌ای ( کوتاه مدت) سهام باشند در هنگام فروش، بخش قابل ملاحظه‌ای از عائدی آن‌ها به عنوان مالیات کسر خواهد شد.
جای خالی مالیات در بازار بورس ایران
علی رغم اهمیت این موضوع متاسفانه، بازار بورس ایران از میان انواع مالیات‌ها معاف است و فقط مالیات بر معاملات از بازیگران اخذ می‌شود. این مالیات هم نیز فقط هنگام فروش اوراق بهادار اخذ و میزان آن نیز ۰٫۵ درصد ارزش فروش را شامل می‌شود. البته در سال ۱۳۹۷ به دلیل هجوم نقدینگی به سمت بازار ارز و در راستای ایجاد جذابیت بیشتر در معاملات بورس جهت جذب این نقدینگی، مالیات فروش سهام از ۰٫۵ درصد به ۰٫۱ درصد کاهش پیدا کرد. اما با آغاز سال ۱۳۹۸ این مالیات مجدداً به ۰٫۵ افزایش یافت.
مالیات اهرم گردش نقدینگی بورس به سمت تولید
در بورس اوراق بهادار ایران نه تنها هیچ مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات از سود تقسیمی اخذ نمی شود، بلکه معافیت مالیاتی شامل تخفیف ۱۰ درصدی بر سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در مقایسه با شرکت‌های غیر بورسی لحاظ می‌شود؛ که مالیات پرداختی از سود برای این دسته از شرکت ها را از ۲۲.۵ درصد به ۲۰ درصد کاهش می‌دهد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هرچند که جذب نقدینگی در بازار بورس امری پسندیده است اما سیاست گذاری دولت باید به گونه‌ای باشد که هیجانات کاذب را از بازار دور و گردش نقدینگی را به سوی بخش های تولیدی سوق دهد و از سرمایه تمام سرمایه گذاران محافظت کند.
پیش‌بینی رشد ۱ میلیونی شاخص بورس
درحال حاضر شاخص بورس از ۷۰۰ هزار عبور کرده و پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد شاخص تا ۱میلیون تا پایان سال است. درهمین راستا، تصویب و اخذ مالیات بر عائدی سرمایه میتواند رفتارهای سرمایه گذاران و شرایط بورس را واقعی کند و سیاست دولت هم در کنار عرضه سهام شرکت‌های دولتی و استفاده از رشد بورس میتواند کنترل سوداگری در این بخش حیاتی اقتصاد باشد.
دریافت مالیات در بورس‌های دنیا مطابق زمان نگهداری سهام
در اکثر بورس‌های دنیا از خرید فروش سهام با توجه به بازه زمانی معامله آن‌ها مالیات دریافت می‌شود. به عنوان نمونه در بورس نیویورک سود سرمایه‌ای کوتاه مدت شهروندان و اشخاص مقیم و ساکن آمریکا به عنوان یک درآمد عادی، مشمول مالیات حداکثر با نرخ ۳۹.۶ درصد و در بلندمدت حداکثر ۲۰ درصد خواهد شد. همچنین سود تقسیمی مشمول مالیات ۳۰ درصدی است. برای اشخاص غیرمقیم نیز درآمد حاصل از سود سهام و بهره دریافتی مشمول مالیات ۳۰ درصدی است و سود سرمایه ای مشمول مالیات نمی شود.
علاوه بر این در کشورهای استرالیا، هند، اندونزی، ژاپن، اسپانیا، تایلند و بسیاری دیگر نیز انواع مالیات از معاملات سهام، سود سرمایه ای و سود تقسیمی با جزئیات و به تفکیک نوع سرمایه‌گذار و سرمایه‌گذاری اخذ می‌شود. در همین راستا یکی از مهمترین وظایف مجلس یازدهم و نیاز اساسی کشور، تصویب جامع مالیات بر عایدی سرمایه در تمامی بازارهای سرمایه‌ای کشور بالاخص در بورس است. در صورت تحقق این مهم، انگیزه سوداگری در تمام بازارهای غیرمولد کاهش و زمینه رشد و توسعه اقتصادی افزایش می‌یابد.